کودکان در هیئت: مهمانان کوچک، مسئولیت بزرگ

مرتضی شمسیان نورسته _ توانانیوز، اگر کودکی در مجلس عزاداری شروع به جنب‌وجوش یا بی‌قراری یا سروصدا کند، هنوز هم گاهی نگاه‌های سنگین اطراف شروع می‌شود: یکی ابرو بالا می‌اندازد، دیگری “هیس” می‌کشد، سومی زیر لب غر می‌زند. و در نهایت، پدر یا مادری که به‌خاطر حضور کودکشان احساس گناه می‌کنند، ناچار می‌شوند که کودک را توبیخ کنند یا مجلس را ترک نمایند.

البته انصاف باید داشت؛ فضای امروز هیئت‌ها، به‌ویژه نسبت به دهه‌های گذشته، بسیار مهربان‌تر و صبورتر شده،  آن سال‌ها که مجلس عزا حکم سکوت مطلق و رفتار خشک و نظامی داشت، کم‌کم جای خود را به فهم و درک بیشتری داده است. اما هنوز هم، در بعضی مجالس، این سخت‌گیری‌ها و توقعات نابه‌جا ادامه دارد.

یادمان باشد هیئت فقط جای اشک و آه نیست؛ باید جای تربیت، آرامش، خاطره‌سازی و همراهی با همه نسل‌ها باشد.از بزرگ‌سال گرفته تا کوچک‌ترین عزادار..

کودکان به‌طور طبیعی نمی‌توانند در فضایی پرجمعیت، با صدای بلند مداحی و نشستن‌های طولانی، آرام بمانند. توقع زیادی‌ست اگر بخواهیم مثل بزرگ‌ترها بنشینند، گوش کنند، اشک بریزند. آن‌ها نه خستگی‌ناپذیرند، نه درک عمیقی از مفاهیم عزاداری دارند. تکرار جملاتی مثل “ثواب داره و اینجوری خدا بیشتر دوستت داره”، یا تهدید به “عذاب” فقط بار ذهنی کودک را زیاد می‌کند، و انگیزه‌‌ی چندانی برای او نخواهد داشت.
پس باید فضا را برایشان قابل‌تحمل و رضایت‌بخش کرد. اما چگونه ؟

پدر و مادر می‌توانند چند وسیله‌ی بازی کوچک و بی‌صدا که موردعلاقه‌ی کودک باشد با خود همراه داشته باشند، مثل ماشین کوچولو یا فیجت یا توپ نرمی که در دست جا شودو …
یا خوراکی‌ کوچکی که کودک را برای مدتی سرگرم کند.

گاهی هم فقط لازم است بزرگ‌ترها بدانند که بی‌قراری کودک، بی‌ادبی نیست. بلکه رفتار طبیعی یک انسان کوچک است.
به عبارت بهتر، مدیریت حضور کودکان، فقط وظیفه والدین نیست.
مسئولان هیئت، سخنرانان و حتی دیگر عزاداران باید بدانند که کودک‌داری در مجلس، یک مجاهدت است نه مزاحمت.

اگر در سخنرانی گاهی از کودکان نام ببریم، یا با یک جمله‌ی مهربانانه از والدینی که کودکشان را آورده‌اند، حمایت کنیم، قطعا موثر است.

حتی اگر بشود، فضایی برای چند کودک با نظارت بزرگ‌ترها فراهم کنیم یا در حاشیه مجلس چند بازی ساده انجام شود، هیئت برایشان خاطره‌ای خوش خواهد شد، نه زجری طولانی.

و اما در مورد مسئله‌ی صدا

صدای خیلی بلند مداحی، طبل یا باندهایی که گوش را آزار می‌دهند، نه برای کودک مناسب‌اند، نه حتی برای بزرگ‌ترها.
هیئتی که صدای متعادل داشته باشد، جایی است که کودک اگر حرفی داشت، بتواند به پدر و مادرش بگوید، نترسد، و حس نکند در تونل صوتی گیر افتاده است.

فراموش نکنیم: ما با رفتار امشب‌مان، خاطره‌ای می‌سازیم که ممکن است تا سال‌ها در ذهن کودک بماند. چه بهتر که این خاطره، گرم، مهربان و دلنشین باشد، مثل خود اهل‌بیت..

نویسنده : مرتضی شمسیان نورسته

محقق و مدرس و کاردرمانگر