در قرن 18 میلادی به دلیل رکود تجارت‌های دریایی، اقداماتی انجام شد تا از این وضعیت پیشگیری شود. در این راستا، مفهوم کاپوتاژ به وجود آمد که شامل انتقال بار، حمل‌و‌نقل مسافران و عملیات انبار و گمرک می‌شود. تحقق این امر قوانین و محدودیت هایی دارد که از کشوری به کشور دیگر متفاوت خواهد بود.اکثر حمل و نقل های کابوتاژ، در دریا صورت می گیرد و نسبت به حمل و نقل های دیگر مزایای خاصی دارد.
به گزارش توانانیوز، کابوتاژ یا کران بری یک اصطلاح گمرگی است که بطور معمول به امور تجارت درون مرزی گفته می شود. این اصطلاح از واژه فرانسوی (Caboter) به معنی سفر در ساحل (رفتن از بندری به بندر دیگر) گرفته شده است.
به عبارت دیگر، کابوتاژ حمل و نقل یک کالا از گمرک یک کشور به گمرک دیگر همان کشور، توسط وسایل نقلیه خارجی است که از طریق مسیرهای مختلفی از جمله مسیر دریایی، ریلی، جاده ای و هوایی انجام می پذیرد.
لازم به ذکر است، درصورتی که از وسایل نقلیه داخلی برای حمل و نقل کالا یا مسافر استفاده شود، این وسیله نقلیه هم مشمول قوانین و تشریفات کابوتاژ خواهد شد.
پس کابوتاژ مختص کالا نیست و حمل و نقل مسافر یا بسته های پستی را نیز شما می شود.
برگه کابوتاژ چیست؟
در برگه ی کابوتاژ تمامی اطلاعات و جزئیات دقیق کالا از قبیل وزن محموله، ارزش کالا، نوع بسته بندی،تعداد بار، مسیری که کالا طی می کند و نام گمرک مقصد ذکر می شود.
بعد از اینکه برگه کابوتاژ صادر و به گمرک ارائه شد، گمرک شروع به ارزیابی مشخصات کالا با اطلاعات مندرج در برگه کابوتاژ می کند. درحقیقت کالاهایی که از نظر قانون خرید و فروش و ارسال آنها مانعی نداشته باشد می توانند از طریق کابوتاژ حمل شوند.
_کابوتاژ دریایی و اهمیت آن در حمل و نقل:
در کابوتاژ دریایی، حمل و نقل از طریق رودخانه های مرزی یا در دریا، بین بنادر یک کشور انجام می شود.
اکثر حمل و نقل های کابوتاژ، در دریا صورت می گیرد و نسبت به حمل و نقل های دیگر مزایای خاصی دارد.
دلایل حائز اهمیت بودن کابوتاژ دریایی:
۱_امنیت و حاکمیت ملی:
کابوتاژ باعث می شود کشورها کنترل و تسلط بهتری بر روی تجارت داخلی خود داشته باشند و از صنعت کشور خود حمایت کنند.
۲_کاهش هزینه های حمل و نقل
در مقابل هزینه های حمل و نقل جاده ای، هزینه های کابوتاژ دریایی 30 درصد کمتر است و این مسئله باعث کاهش هزینه های جابجایی محصولات می شود که منجر به سود آوری می باشد.
ضمناً در سیستم کابوتاژ زمان بیشتری برای ترخیص کالا وجود دارد.
۳_حفظ سرمایه و کاهش خطر سرقت:
یکی از مزیت های مورد اهمیت کابوتاژ کاهش خطر سرقت و گم شدن کالا و همچنین جلوگیری از هزینه ارسال مجدد است.این موضوع باعث حفظ سرمایه موجود و تلاش برای سرمایه گذاری جدید می شود.
۴_قابل حمل بودن کالا با حجم زیاد:
فضای زیاد در کشتی مزیت چشمگیری برای حمل و نقل کالا در برابر فضای موجود در ماشین آلات جاده ای دارد و همچنین در این مورد می شود در هزینه ارسال کالا صرفه جویی کرد چرا که میتوان چندین محموله مختلف را همزمان با هم جابجا کرد.
در حمل و نقل جاده ای تردد ماشین آلات سنگین در شهر یکی از محدودیت های این نوع حمل و نقل است.
۵_جلوگیری از تخریب محیط زیست:
یکی از روش های کاهش آسیب ناشی از آلودگی محیط زیست استفاده از این نوع حمل و نقل است که تا حد زیادی در کاهش آلودگی نقش دارد.
۶_طبق قانون مصوب مجلس شورای اسلامی اگر صاحبان کالا در یکی از بنادر ایران فرم اظهارنامه را پر کرده و گمرک آن را تأیید نموده باشد در حمل کالای خود که بین بنادر جنوب کشور و جزایر خلیج فارس و دریای عمان بصورت کابوتاژ حمل می شوند از پرداخت هزینه‌های گمرکی به جز هزینه انبارداری معاف هستند.
دلایل مختلفی برای اعمال محدودیت های کاپوتاژ وجود دارد که اصلی ترین آن ها، مسئله قیمت‌گذاری می باشد. معمولا کشتی‌هایی که از خارج از کشور می‌آیند، قیمت‌های کمتری برای حمل و نقل ارائه می‌دهند و این به ضرر بازار داخلی است زیرا قیمت‌های بازار داخلی نمی‌تواند با آن ها رقابت کند. هزینه های پایین کار، هزینه های وام، نرخ بهره، پایین آمدن قیمت سوخت یا حتی هزینه های مواد و تعمیرات از جمله دلایل کاهش قیمت هستند.
رایج ترین انواع کاپوتاژ کدامند؟
همانطور که گفته شد این اصطلاح در گذشته مختص حمل و نقل های دریایی بوده است اما امروزه مشمول روش های هوایی، خطوط ریلی و جاده ای نیز می شود. در ادامه به توضیح دو مورد از رایج ترین این روش ها می پردازیم:
دریایی
در این روش، حمل و جابجایی کالا از راه دریا و یا رودخانه های مرزی انجام می‌شود. از آنجایی که ارسال کالا یا حمل و نقل مسافر با کاپوتاژ دریایی کم هزینه تر است و همچنین در مسافت کوتاه تری انجام می شود، این روش از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار است. در این نوع حمل و نقل می توانید از وسایل نقلیه داخلی یا وسایل نقلیه خارجی استفاده کنید. اگر از وسایل نقلیه داخلی استفاده کنید، باز هم وسیله نقلیه مورد نظر مشمول قوانین و مقررات کاپوتاژ خواهد شد.
این قوانین به مسائل بار و مسافر در زمینه حمل و نقل دریایی محدود نمی شود و شامل مواردی همچون تحقیقات لرزه ای، لایروبی، گذاشتن کابلهای زیردریایی، یدک کشی و غیره نیز می‌شود. کنترل برقراری این مقررات توسط یک شرکت خارجی یا شرکت داخلی در ساحل کشور دیگر انجام می‌شود.
این روش از حمل و نقل دریایی را میتوان به سه دسته طبقه بندی کرد:
حمل و نقل مسافر
حمل و نقل کالا
عملیات های مربوط به انبار و گمرک که در ساحل مستقر هستند
در این گزارش سعی شد تا حدودی واژه کابوتاژ و کاربرد آن در صنعت حمل و نقل خصوصاً حمل و نقل دریایی شرح داده شود.
در مقاله های بعدی به شرح بیشتری نسبت به این موضوع و تفاوتش با دیگر حمل و نقل ها پرداخته می شود.
نویسنده : عاطفه فولادیان
وکیل و کارشناس حقوق کشتیرانی
