انقلاب هوش مصنوعی و نگرانی های شغلی؛ مشاغلی که هرگز از بین نمی‌روند.

در عصر انفجار هوش مصنوعی و نگرانی فزاینده درباره آینده اشتغال، دیدگاه های عمیق و امیدوارکننده‌ای درباره مشاغلی وجود دارد که علی رغم پیشرفت های خیره کننده فناوری، همچنان در انحصار انسان ها باقی خواهند ماند.

توانانیوز، امروزه شاهدیم که هوش مصنوعی به سرعت در حال دگرگون کردن بسیاری از صنایع است. از خطوط تولید خودکار گرفته تا سیستم های تشخیص پزشکی، الگوریتم ها روز به روز پیشرفته تر می شوند. این پیشرفت ها باعث شده بسیاری از کارشناسان پیش بینی کنند که تا سال ۲۰۳۰، حدود ۳۰ درصد مشاغل کنونی ممکن است به صورت کامل یا جزئی خودکار شوند.

بیل گیتس مدیر عامل شرکت مایکروسافت در تحلیل خود بر این باور است که برخی مشاغل نه تنها جایگزین نخواهند شد، بلکه اهمیت آنها در آینده بیشتر هم خواهد شد. این مشاغل عمدتاً به مهارت های منحصر به فرد انسانی وابسته هستند که ماشین ها قادر به تقلید کامل از آنها نیستند. با توجه به نظر  گیتس تحقیقات نشان می‌دهد برخی مشاغل هرگز از بین نمی‌روند که به بررسی برخی از آنها می‌پردازیم.

 زیست شناسی: قلمرو نبوغ انسانی

زیست شناسی یکی از حوزه هایی است که به شدت به خلاقیت و شهود انسانی وابسته است. در حالی که هوش مصنوعی می تواند داده های عظیم را در زمان کوتاهی پردازش کند، اما توانایی خلق فرضیه های نوآورانه و خارج از چارچوب را ندارد.

برای مثال:
کشف ساختار DNA توسط واتسون و کریک نمونه بارزی از ترکیب داده های تجربی و بینش انسانی بود
توسعه واکسن های mRNA که نیازمند سال ها تحقیق و آزمایش انسانی بود
کشف آنتی بیوتیک ها که حاصل مشاهده دقیق و تفکر خلاق الکساندر فلمینگ بود

محدودیت های هوش مصنوعی
هوش مصنوعی اگرچه می تواند الگوها را تشخیص دهد، اما فاقد آن “جرقه ناگهانی” است که منجر به کشف های انقلابی در علم می شود. به عقیده گیتس: “هیچ الگوریتمی نمی تواند جای آن لحظه یورکا (یافتم!) را بگیرد که یک دانشمند پس از ماه ها تفکر به آن می رسد.”

 انرژی: تصمیم گیری در شرایط پیچیده

صنعت انرژی با چالش های بی نظیری روبروست که نیازمند قضاوت انسانی است مانند ملاحظات ژئوپلیتیک، توازن بین رشد اقتصادی و پایداری محیط زیست، مدیریت منابع در بحران های طبیعی، سیاست گذاری های بلندمدت انرژی.

در حالی که هوش مصنوعی می تواند در موارد زیر کمک کند:

پیش بینی تقاضای انرژی
بهینه سازی شبکه های توزیع
مدل سازی تاثیرات زیست محیطی

اما تصمیم گیری های کلان همچنان نیازمند درک جامع انسانی از ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است.
برای مثال:
تصمیم گیری درباره انتقال به انرژی های تجدیدپذیر فقط یک محاسبه فنی نیست، بلکه نیازمند درک عمیق از:
تاثیرات اجتماعی بر جوامع محلی
ملاحظات امنیت ملی
پیامدهای اشتغال در صنایع سنتی
است که هوش مصنوعی به تنهایی قادر به ارزیابی آنها نیست.

برنامه نویسی: هنر حل مسئله خلاقانه

صنعت برنامه نویسی با ظهور ابزارهایی مانند GitHub Copilot، ChatGPT و  Amazon CodeWhisperer متحول شده است.
بسیاری گمان می کنند روزهای برنامه نویسان انسانی به‌پایان رسیده است.

اما برنامه نویسی واقعی فراتر از نوشتن کُد است بلکه شامل مهارت هایی است که ماشین ها در آنها ضعیف هستند:
درک عمیق نیازهای کاربران نهایی
طراحی معماری سیستم های پیچیده
حل مسائل بدیع و بدون پیشینه
تصمیم گیری های اخلاقی در توسعه نرم افزار

برای مثال:
هنگام طراحی یک سیستم بانکی، هوش مصنوعی ممکن است کدهای کارآمد بنویسد، اما نمی تواند:
ملاحظات امنیتی پیچیده را درک کند
بین بهینه سازی فنی و تجربه کاربر تعادل ایجاد کند
پیامدهای اجتماعی یک باگ نرم افزاری را پیش بینی کند.

ابزارهای هوش مصنوعی برنامه نویسان را به معماران بهتری تبدیل می کنند، نه اینکه جای آنها را بگیرند.

 ورزش: جذابیت رقابت انسان

ذات ورزش در رقابت انسانی است. مردم به داستان های انسانی پشت ورزشکاران علاقه دارند. هیجان رقابت واقعی غیرقابل جایگزین است و خطاهای انسانی بخشی از جذابیت ورزش است.

حال چرا ربات ها نمی توانند جایگزین شوند؟ حتی اگر ربات ها بتوانند بهتر از انسان ها بدوند و الگوریتم ها بازی های بی نقصی انجام دهند، هیچ کس تمایل ندارد به جای مسابقات المپیک، مسابقات ربات ها را تماشا کند. ورزش درباره روح انسان و مبارزه او برای تعالی است، نه فقط عملکرد مکانیکی.

آینده ترکیبی از انسان و ماشین

بر اساس مهارت های انسانی پایدار، مشاغلی که نیازمند این ویژگی ها هستند دارای پایداری هستند و باقی می‌مانند:

خلاقیت و نوآوری

قضاوت در شرایط مبهم

درک پیچیدگی های اجتماعی

هوش هیجانی و همدلی

به جای جایگزینی، هوش مصنوعی به عنوان ابزاری قدرتمند برای افزایش بهره وری انسان عمل خواهد کرد:

 دانشمندان با کمک AI سریعتر به نتایج می رسند
مهندسان انرژی تصمیمات بهتری می گیرند
برنامه نویسان محصولات بهتری خلق می کنند

در نهایت اینکه هوش مصنوعی قرار نیست انسان را از صحنه خارج کند، بلکه به ما کمک می کند نسخه بهتری از خودمان باشیم. آینده به کسانی تعلق دارد که بتوانند بین توانایی های منحصر به فرد انسانی و قدرت محاسباتی ماشین ها پیوند ایجاد کنند.

این دیدگاه خوش بینانه نشان می دهد که در عصر هوش مصنوعی، ارزش مهارت های انسانی نه تنها کاهش نخواهد یافت، بلکه اهمیت آنها بیش از پیش آشکار خواهد شد.

نویسنده: دکتر النار بیات

محقق و مدرس حوزه مدیریت منابع انسانی