باورهای نادرست در مورد بلند ترین فریاد کمک خواهی انسان؛ خودکشی

خودکشی یکی از بحران‌های جدی سلامت روان و پدیده ای چندبعدی است که ریشه در عوامل روان شناختی، اجتماعی، فرهنگی و زیستی دارد. با وجود پیشرفت های علمی در حوزه سلامت روان، باورهای نادرست و کلیشه های غلط درباره خودکشی همچنان مانع از پیشگیری مؤثر و کمک رسانی به موقع می شوند.

توانانیوز ، این مقاله با نگاهی تحلیلی، به بررسی علل خودکشی، روشهای پیشگیری و به ویژه باورهای غیرمنطقی رایج می پردازد که نه تنها کمکی به حل مشکل نمی کنند، بلکه گاه وضعیت را تشدید می کنند.

علل خودکشی

از دیدگاه روانشناسی خودکشی یک رفتار تک علتی نیست، بلکه نتیجه تعامل عوامل مختلف است:

الف: عوامل روانشناختی: افسردگی شدید، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، احساس درماندگی و ناامیدی عمیق از مهمترین عوامل هستند.

ب: عوامل اجتماعی: انزوا، طردشدگی، خشونت خانگی، فقر، بیکاری و فقدان حمایت اجتماعی خطر خودکشی را افزایش می دهند.

ج: عوامل زیستی: اختلال در سطح سروتونین و سایر انتقال دهنده های عصبی، سابقه خانوادگی خودکشی و بیماریهای مزمن نیز مؤثرند.

د: محیطی-فرهنگی: در برخی فرهنگ ها، خودکشی به عنوان راه حلی برای حفظ آبرو یا پایان دادن به رنج های غیرقابل تحمل تلقی می شود.

باورهای غیرمنطقی درباره خودکشی و نقد آنها

متأسفانه، بسیاری از باورهای نادرست درباره خودکشی مانع از درک صحیح این پدیده و مداخله مؤثر می شوند. برخی از این باورها عبارتند از :

1.کسانی که قصد خودکشی دارند، درباره آن حرف نمی زنند:

– واقعیت: بیش از ۸۰٪ افرادی که اقدام به خودکشی می کنند، پیش از آن، به طور مستقیم یا غیرمستقیم به اطرافیان اشاره کرده اند. جملاتی مانند “دیگر تحمل ندارم” یا “کاش نبودم” باید جدی گرفته شوند.

2. صحبت درباره خودکشی، ایده ی آن را در ذهن افراد تقویت می کند:

– واقعیت: پژوهش ها نشان داده اند که گفتگوی صریح و همدلانه درباره افکار خودکشی نه تنها خطر آن را افزایش نمی دهد، بلکه به فرد احساس درک شدن می دهد و احتمال کمک خواهی را بیشتر میکند.

3.خودکشی یک انتخاب شخصی و حق فرد است:

– واقعیت: خودکشی در اکثر موارد نتیجه یک بیماری روانی یا شرایط غیرقابل تحمل است، نه یک تصمیم منطقی. فرد در این حالت معمولاً به دنبال “پایان دادن به درد” است، نه “پایان دادن به زندگی.

4. فقط افراد دیوانه یا ضعیف خودکشی می کنند:

– واقعیت: خودکشی لزوماً نشانه ضعف نیست؛ حتی افراد موفق و به ظاهر قوی نیز ممکن است تحت فشارهای روانی شدید به این نقطه برسند. قضاوت کردن، تنها باعث انزوا و افزایش خطر می شود.

5.اگر کسی واقعاً بخواهد خودکشی کند، هیچ چیز نمی تواند جلوی او را بگیرد:

– واقعیت: بسیاری از افراد دارای افکار خودکشی دوسوگرا هستند؛ یعنی هم می خواهند بمیرند و هم می خواهند نجات پیدا کنند. مداخله ی به موقع، حمایت عاطفی و دسترسی به درمان می تواند از بسیاری از خودکشی ها جلوگیری کند.

6. کسی که یک بار اقدام کرده، دیگر تکرار نمی کند:

– واقعیت: کسانی که یک بار اقدام به خودکشی کرده اند، در معرض خطر بالاتری برای تکرار آن هستند. این افراد نیازمند پیگیری های بلندمدت روان درمانی و حمایت اجتماعی اند.

7. خودکشی بیشتر در فصلهای خاصی از سال رخ می دهد:

– واقعیت: اگرچه ممکن است در برخی فصول (مانند زمستان) افسردگی تشدید شود، اما خودکشی در هر زمانی می تواند اتفاق بیفتد و نباید تنها به زمانهای خاص محدود دانسته شود.

راهکارهای پیشگیری از خودکشی

1-افزایش آگاهی عمومی: آموزش جامعه درباره نشانه های هشداردهنده خودکشی و کاهش انگ اجتماعی مرتبط با آن

2- دسترسی به خدمات روان درمانی: تسهیل دسترسی به روان شناسان، روان پزشکان و خطوط بحران( شماره 123 مربوط به اورژانس اجتماعی است که به صورت شبانه روزی آماده پاسخگویی به تماس های بحران است.)

3- تقویت حمایت اجتماعی: ایجاد شبکه های حمایتی در خانواده، محل کار و جامعه

4- مداخله در بحران: آموزش مهارتهای گوش دادن همدلانه به عموم مردم برای کمک به افراد در معرض خطر

5- پایش رسانه ها: پرهیز از انتشار جزئیات خودکشی در رسانه ها که ممکن است باعث “تقلید” شود

خودکشی یک تراژدی قابل پیشگیری است، اما باورهای نادرست مانع از اقدامات مؤثر می شوند. تغییر نگرش جامعه، آموزش همگانی و ایجاد بسترهای حمایتی میتواند جان بسیاری را نجات دهد. به جای قضاوت، باید یاد بگیریم که گوش دهیم، درک کنیم و کمک حرفه ای را به موقع ارائه کنیم.

نویسنده :فهیمه زارع

مشاور و روان درمانگر